Jedna z najbardziej znanych kontrowersji wokół świąt Bożego Narodzenia dotyczy pochodzenia wizerunku Świętego Mikołaja. Wiele osób uważa, że pulchny, rumiany starzec z białą brodą w czerwono-białym kostiumie został wymyślony przez koncern Coca-Coli ponad 100 lat temu. Czy faktycznie tak było?
Kto wymyślił św. Mikołaja?
Historyczny Święty Mikołaj i ten, który dziś przynosi nam prezenty to oczywiście dwie różne postaci. Mikołaj z Miry, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego, żył pomiędzy III a IV wieku na terenach dzisiejszej Turcji (wówczas były to tereny Cesarstwa Rzymskiego). Łączony jest z rozdawaniem prezentów, już w średniowieczu uznawano go też za patrona dzieci. Z całą pewnością jednak nie mieszkał on w Laponii ani na Biegunie Północnym i nie miał też za pomocników elfów.
Czy św. Mikołaja wymyśliła Coca-Cola?
Ten wizerunek Świętego Mikołaja jest dużo młodszy i pochodzi z XIX wieku. Luźno związany jest z postacią biskupa z Miry, znacznie bardziej zaś z powstającą wówczas kulturą masową. Czy koncern Coca-Coli, powstały w 1886 roku, miał wpływ na powstanie Mikołaja, jakiego znamy dzisiaj? Odpowiedź brzmi: nie. Pomysł, że Mikołaj mieszka na Biegunie Północnym i przybywa do domów latającym zaprzęgiem reniferów, po czym wskakuje do środka przez komin – pojawił się już w 1832 roku w wierszu Noc Wigilijna Clementa Clarka Moore’a. Z kolei charakterystyczny wizerunek Mikołaja jako rumianego, pulchnego staruszka pojawił się na ilustracji Thomasa Nasta w gazecie Harper’s Weekly w 1881 roku.
A zatem ślady istnienia Świętego Mikołaja w popkulturze możemy śledzić na długo przed tym, zanim Coca-Cola w ogóle powstała. Warto jednak pamiętać, że do lat 20-tych i 30-tych XX wieku pojawiało się w prasie czy na drukach reklamowych wiele różnorodnych przedstawień Mikołaja. Czasem wciąż zdarzało mu się nosić na głowie biskupią mitrę zamiast elfiej czapki, czasem miewał ubranie zielone, a nie czerwono-białe. Upowszechnienie się dzisiejszego wizerunku Świętego nastąpiło w okresie międzywojennym właśnie w wyniku intensywnych kampanii reklamowych Coca-Coli, w których Mikołaj grał istotną rolę. Jego czerwono-biały strój pasował bowiem do kolorów marki.
O ile więc stwierdzenie, że to Coca-Cola “wymyśliła” Świętego Mikołaja jest w dużej mierze mitem, o tyle z całą pewnością koncern ten miał kolosalny wpływ na upowszechnienie jego wizerunku.