Ile jest oceanów na świecie?
Morza i oceany od zawsze fascynowały człowieka. Stanowią ponad 70% powierzchni naszej planety i skrywają niezliczone tajemnice. Jednym z najczęściej zadawanych pytań, szczególnie przez uczniów i miłośników geografii, jest: ile jest oceanów na świecie? Odpowiedź – choć wydaje się prosta – kryje w sobie niezwykle ciekawą historię i pokazuje, jak nauka potrafi się zmieniać wraz z rozwojem wiedzy o Ziemi.
Czym jest ocean?
Ocean to olbrzymi zbiornik słonej wody, odgrywający kluczową rolę w funkcjonowaniu naszej planety: reguluje klimat, wpływa na cyrkulację powietrza i stanowi dom dla milionów gatunków organizmów. W przeciwieństwie do mórz, oceany są większe, głębsze i odgraniczone naturalnymi barierami, jak kontynenty.
Tradycyjny podział oceanów
Od wieków uczniowie, podróżnicy i naukowcy nazywali i wyróżniali trzy główne oceany:
- Ocean Atlantycki – rozciągający się między Europą, Afryką a Ameryką.
- Ocean Spokojny (Pacyfik) – największy i najgłębszy, leżący między Azją, Ameryką oraz Australią.
- Ocean Indyjski – otoczony przez Azję, Afrykę i Australię.
Z czasem naukowcy zaczęli wyróżniać czwarty akwen:
- Ocean Arktyczny – znajdujący się wokół bieguna północnego, otaczający północne wybrzeża Europy, Azji i Ameryki Północnej.
Powstanie koncepcji piątego oceanu
Najmłodszym z oceanów jest Ocean Południowy, który otacza Antarktydę. W jego przypadku granice nie wyznaczają lądy, jak przy innych oceanach, lecz strefa konwergencji antarktycznej – obszar, w którym zimne wody z południa mieszają się z cieplejszymi z północy. To powoduje, że określenie jego dokładnego zasięgu jest trudniejsze niż w przypadku pozostałych oceanów.
Pojęcie piątego oceanu pojawiło się już w połowie XX wieku, ale formalnie w 2000 roku Międzynarodowa Organizacja Hydrograficzna (IHO) przedstawiła propozycję wydzielenia oficjalnego Oceanu Południowego. Jednak nie wszystkie kraje zaakceptowały to rozwiązanie. Przykładowo Australia uznaje, że wszystkie wody na południe od jej wybrzeży należą do Oceanu Południowego, chociaż strefa konwergencji znajduje się jeszcze dalej na południe.
Współczesny pogląd na liczbę oceanów
Obecnie istnieją na świecie cztery tradycyjnie uznawane oceany: Atlantycki, Spokojny, Indyjski i Arktyczny. Coraz więcej map i naukowych źródeł uwzględnia jednak także piąty, Ocean Południowy. W czerwcu 2021 roku National Geographic Society uroczyście uznało istnienie piątego oceanu. W rzeczywistości Ocean Południowy obejmuje wody okalające Antarktydę aż do 60 równoleżnika na południu. Jest to obszar o wyjątkowym znaczeniu dla globalnego klimatu – krążące tam prądy oceaniczne łączą przepływy wód wszystkich innych oceanów i mają kluczowy wpływ na całą biosferę.
Podsumowanie – ile jest oceanów na świecie?
Podsumowując, według większości współczesnych naukowców i kartografów na świecie wyróżniamy obecnie pięć oceanów:
- Ocean Spokojny (Pacyfik)
- Ocean Atlantycki
- Ocean Indyjski
- Ocean Arktyczny
- Ocean Południowy
Warto jednak pamiętać, że klasyfikacja ta może się różnić w zależności od przyjętej definicji, a granice Oceanów nie zawsze są ścisłe – szczególnie w obszarach takich jak Antarktyda.
Ciekawostki
- Największym oceanem jest Pacyfik, zajmujący niemal jedną trzecią powierzchni Ziemi.
- Ocean Arktyczny jest najmniejszym i najpłytszym z oceanów.
- Według niektórych naukowców oceany to tak naprawdę jeden globalny ocean, ponieważ wszystkie są ze sobą połączone.
Wnioski
Pytanie: ile jest oceanów na świecie? nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi. Tradycyjnie wyróżniano cztery, obecnie coraz częściej mówi się o pięciu. Ocean Południowy, choć stosunkowo „nowy” w naukowej klasyfikacji, odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu Ziemi. To dowód na to, że nawet podstawowa wiedza geograficzna może ewoluować wraz z naszym rozumieniem świata.
