Kontynentem nazywamy wielką masę lądu. Wbrew powszechnemu wyobrażeniu, ich granice wcale nie są wyznaczane jakimiś wyraźnymi barierami geograficznymi – w wielu przypadkach ludzkość po prostu umówiła się, że jakiś obszar może być nazwany kontynentem, a inny – nie. Skoro tak, to ile właściwie mamy na świecie kontynentów? I czy może być ich kiedyś więcej lub mniej?
Według najczęściej przyjmowanych założeń, na świecie znajduje się siedem kontynentów. Są to, w kolejności od najmniejszego do największego: Australia, Europa, Antarktyda, Ameryka Południowa, Ameryka Północna, Afryka i Azja. Podział ten przyjął się i jest często podawany bezrefleksyjnie, jednak, jak zobaczymy – istnieje głównie w naszych głowach.
Afryka
Wydawałoby się, że niektóre masy lądu bezsprzecznie zasługują na miano osobnego kontynentu. Tak jest np. z Afryką, której granice wyraźnie przecież wyznaczają morza i oceany. Ale czy na pewno…? Jeśli przyjrzymy się uważniej, zobaczymy, że Afryka jest w istocie połączona z Azją wąskim pasem lądu zwanym Przesmykiem Sueskim. W najwęższym miejscu ma on 121 kilometrów, a więc wcale niemało. Co prawda, właśnie w tym miejscu powstał Kanał Sueski łączący Morze Śródziemne i Czerwone i ostatecznie rozgraniczający dwie lądowe masy, ale stało się to dopiero w 1869 roku. Wcześniej przez tysiąclecia Azja i Afryka stanowiły w istocie jeden kontynent.
Europa
Jeszcze ciekawsza sytuacja jest z Europą, ta bowiem jest wyraźnie połączona z Azją i w istocie stanowi integralną część mega-kontynentu, który nazywamy Eurazją. Z perspektywy obywateli takich krajów, jak Chiny czy Australia, Europa jest tylko małym półwyspem na końcu znacznie większej masy lądu. Status osobnego kontynentu związany jest w dużej mierze z olbrzymim wpływem na historię światową, który Europa miała począwszy od XVI wieku i okresu kolonizacji.
Australia i Oceania
Wspomnieliśmy Australię – warto przy tej okazji wspomnieć, że najmniejszy kontynent, choć nie jest połączony z żadną inną masą lądową, mógłby spokojnie funkcjonować po prostu jako największa na świecie wyspa. Tutaj podobnie zadziałał czynnik kulturowy i fakt skolonizowania wyspy przez europejskich kolonistów. Druga największa na świecie wyspa, Grenlandia, nigdy nie była rozważana jako osobny kontynent, zapewne ze względu na brak dużych miast i marginalność w światowej gospodarce.
Warto wspomnieć, że miano “kontynent australijski ” w mowie oficjalnej funkcjonuje nie tylko jako opis wyspy Australii, ale także wyspiarskiego obszaru świata znanego jako Oceania.
Antarktyda
Kolejny kontynent, Antarktyda stała się osobnym kontynentem, pomimo że nie ma ani jednego stałego mieszkańca. Tutaj zadecydował jednak sam rozmiar tej olbrzymiej masy lądowej – przy 14 milionach kilometrów kwadratowych powierzchni Antarktyda bije na głowę Australię i Europę. Jest tylko nieznacznie mniejsza od Ameryki Południowej.
Ameryka Północna i Południowa
Wreszcie, podział na Amerykę Północną i Południową również jest mocno umowny. Jeden i drugi kontynent oddziela od siebie wąski przesmyk lądu zwany Przesmykiem Panamskim. W najwęższym miejscu ma on 47 kilometrów i podobnie jak Przesmyk Sueski, przedzielony jest on kanałem (Panamskim). Wciąż jest to w istocie jedna masa lądowa. Występują tu jednak duże różnice kulturowe między Kanadą i Stanami Zjednoczonymi a krajami bardziej wysuniętymi na południe, zwanymi czasem Ameryką Łacińską, ze względu na używane tutaj języki pochodzenia łacińskiego (hiszpański, portugalski i w mniejszym stopniu francuski). Obszar Ameryki Łacińskiej wchodzący w skład Ameryki Północnej wyróżnia się czasem jako Amerykę Środkową.
Ile ostatecznie jest kontynentów na świecie?
Odpowiadając na powyższe pytanie, w pierwszej mierze przypomnijmy twierdzenie z początku artykułu – kontynentów na świecie jest maksymalnie siedem. Możemy jednak pokusić się o połączenie w naszych rozważaniach Azji i Europy jako Eurazji (wówczas pozostanie sześć kontynentów). Ponadto znieśmy rozgraniczenie na dwie Ameryki i zostawmy tylko jeden superkontynent o tej nazwie – zostało pięć kontynentów. Możemy też pokusić się o degradację osobnego statusu Australii i Antarktydy, dzięki czemu zostaną jedynie trzy kontynenty, a wreszcie w wersji radykalnej możemy uznać, że Afryka i Eurazja to w istocie jeden kontynent o nazwie Afro-Eurazja. Dwie wielkie masy lądowe, które pozostaną: Ameryki i Afro-Eurazja to w istocie dwa główne kontynenty świata, których granice wyznaczają jedynie morza i oceany, a nie czynniki kulturowe i zwyczajowe ustalenia