Czy człowiek może zapomnieć jak się chodzi?
Chodzenie jest jedną z najbardziej oczywistych i codziennych czynności, które wykonujemy niemal automatycznie. Jednak czy człowiek może zapomnieć, jak się chodzi? To pytanie, choć wydaje się proste, kryje w sobie skomplikowane procesy neurologiczne i fizjologiczne. W tym artykule popularnonaukowym wyjaśnimy, jak działa nauka chodzenia, czy możliwe jest jej „zapomnienie” oraz jakie czynniki mogą na to wpłynąć.
Jak człowiek uczy się chodzić?
Chodzenie jest czynnością motoryczną, którą większość ludzi nabywa w dzieciństwie, zazwyczaj między 9 a 18 miesiącem życia. Polega ono na złożonej współpracy mózgu, układu nerwowego, mięśni i stawów. Kiedy uczymy się chodzić, nasz mózg koduje tę czynność w tzw. pamięci proceduralnej, która odpowiada za automatyczne ruchy, takie jak jazda na rowerze czy pływanie.
- Pamięć proceduralna: to rodzaj pamięci „ruchowej”, która pozwala wykonywać ruchy bez świadomego myślenia.
- Mózg i rdzeń kręgowy: po latach praktyki chodzenie staje się odruchowe dzięki współpracy tych struktur.
- Ćwiczenia i praktyka: utrwalają nawyki ruchowe i sprawiają, że chodzenie staje się automatyczne.
Kiedy człowiek może „zapomnieć” jak się chodzi?
W typowych okolicznościach zdrowa osoba dorosła nie zapomina, jak się chodzi. Jednak istnieją szczególne sytuacje, kiedy umiejętność ta może zostać utracona lub zaburzona. W literaturze naukowej i medycznej mówi się wtedy o utratcie zdolności chodu, nie o „zapomnieniu” w dosłownym znaczeniu.
Przyczyny utraty umiejętności chodzenia
- Urazy mózgu – Uszkodzenia mózgu, na przykład w wyniku udaru lub urazu czaszkowo-mózgowego, mogą powodować amnezję ruchową lub afazję ruchową, prowadzącą do częściowej lub całkowitej utraty zdolności chodzenia.
- Choroby neurodegeneracyjne – Takie jak choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane czy choroba Alzheimera, mogą zaburzać funkcje ruchowe organizmu i prowadzić do trudności z chodzeniem.
- Unieruchomienie – Długotrwały brak aktywności fizycznej, na przykład w wyniku leżenia w łóżku przez kilka miesięcy, może prowadzić do osłabienia mięśni, przykurczów i trudności z ponownym nauczeniem się chodzenia.
- Psychogenna amnezja ruchowa (chód psychogenny) – W rzadkich przypadkach na skutek silnego stresu psychicznego lub traumy osoba może doświadczać zaburzeń ruchowych, które sprawiają wrażenie, jakby „zapomniała” jak się chodzi, mimo braku uszkodzeń fizycznych.
Czy możliwe jest całkowite „zapomnienie” chodzenia?
Większość badań podkreśla, że całkowite „zapomnienie” chodzenia u zdrowej osoby jest bardzo rzadkie. Zazwyczaj, jeśli trudności z chodzeniem występują, ich przyczyną są zaburzenia neurologiczne, schorzenia mięśniowo-szkieletowe lub czynniki psychologiczne, a nie utrata samej pamięci proceduralnej. U osób po urazach lub chorobach, rehabilitacja i intensywny trening pozwalają często przywrócić tę zdolność, ponieważ ślady pamięciowe pozostają w mózgu.
Przykłady i badania naukowe
W medycynie opisuje się przypadki ataksji (zaburzeń koordynacji ruchowej), gdzie osoba nie jest w stanie prawidłowo chodzić, mimo że pamięta, jak to robić. Inne przypadki, jak amnezja disocjacyjna ruchowa, są badane przez neurologów i psychologów, ale nawet wtedy osoba zwykle może odzyskać utracone zdolności w wyniku terapii.
Podsumowanie aktualnej wiedzy:
- Chodzenie to złożona czynność zapisana w pamięci proceduralnej.
- Zdrowy dorosły człowiek rzadko traci tę umiejętność bez wyraźnej przyczyny (np. urazu, choroby, stresu psychicznego).
- W większości przypadków, gdy ktoś „nie potrafi chodzić”, jest to związane z zaburzeniem ruchowym, nie z dosłownym zapomnieniem tej czynności.
Podsumowanie
Czy człowiek może zapomnieć jak się chodzi? – Na podstawie dostępnej wiedzy naukowej, w normalnych warunkach taka sytuacja jest bardzo mało prawdopodobna. Utrata umiejętności chodzenia najczęściej wynika z poważnych urazów, chorób układu nerwowego, mięśniowego lub psychicznych. Wiedza o tym, jak chodzimy, pozostaje głęboko zakotwiczona w naszej pamięci proceduralnej i jest odporna na zwykłe „zapomnienie”. Jeśli jednak pojawiają się trudności z chodzeniem, ważne jest jak najszybsze skonsultowanie się ze specjalistą, by znaleźć przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie.
